TESETTÜR FITRİDİR (14.12.2022)
Sevgili dostlar,
Bu hafta sizlere insanlık tarihi boyunca tesettürün ne şekilde var olduğundan ve bizim dinimizin tesettüre yüklediği anlamlardan bahsetmek istiyorum. Yazımın başlığında da vurguladığım gibi tesettür yani örtünme duygusu insanda fıtridir. Yüce rabbimiz biz insanoğlunu yaratırken bu duygu ile yaratmıştır. Sonradan herhangi bir çaba ve uğraşa gerek olmadan edinilir. Bunun ilk örneği Hz. Âdem ve Havva’nın Cennet yolculuğu bitip bir dünyalı olduklarında avret yerlerinin belirmesi ile birlikte kendilerini acele bir şekilde örtme çabasına girmeleridir. Yine biliyoruz ki her türlü medeniyetten uzak ilkel kabile toplulukları bile avret yerlerini içgüdüsel olarak örterler.
Günümüzde İslam dini ile özdeşleştirilen tesettür hâlbuki benzer şekliyle insanlık tarihi boyunca hep var olmuştur. Kadınların başörtüsü örtmesinin Fars Bizans ve Hint medeniyetlerinde yaygın bir uygulama olduğu bu medeniyetlerden günümüze ulaşan dini ve tarihi metinlerde açıkça görülmektedir. Mezopotamya’da yaşayan birçok uygarlıkta kadınlar etek, kuşak, şal ve başörtüsü kullanmışlardır. Asur kanunlarında köle ve hür kadını sokakta birbirinden ayıran özellik özgür kadının başındaki örtüdür bu sebeple hür kadınların başı açık sokağa çıkması kölelerinde başını örtmesi yasaktır. Roma hukuku başı açık sokağa çıkan kadının kocasına onu boşama hakkı verir. Yine bütün ilahi dinlerde örtünme geleneği mevcuttur. Hıristiyan ikonlarında açıkça görüyoruz ki Meryem Ana tesettürlüdür. Rahibeler bu geleneği hiçbir taviz vermeden devam ettirmektedirler. İslam’dan önce cahiliye devrinde Arap yarımadasında da tesettür farklı şekillerde de olsa mevcuttu. Arap kadınları ne tamamen açık ne de bütünüyle kapalıydı. Vücutlarının güzel ve çekici yerlerini ve saç örgülerini gösterecek şekilde başörtülerini arkalarına salıverirlerdi. Başörtüsü hür ile cariye kadını birbirinden ayıran en belirgin özellikti ve savaşta esir düştüklerinde kendilerine tenezzül edilmesin cariye zannedilsinler diye başörtülerini atarlardı.
Bizim dinimizde tesettür ile hedeflenen insanın iffetinin ve ahlaki nezafetinin korunmasıdır. Yüce kitabımızın ilk tesettür hitabı erkeğin gözünedir. “Mümin erkeklere söyle: Gözlerini bakılması yasak olandan çevirsinler, mahrem yerlerini, korusunlar. Bu, onların arınmasını daha iyi sağlar. Allah yaptıklarından şüphesiz haberdardır.” (Nur/30) Sevgili Peygamberimiz Hz. Ali’ye hitaben bu konuda şöyle buyurmuştur. ‘’ Ey Ali ilk bakışa ikinci bakışı ekleme. Çünkü birincisi senin lehinedir. İkincisi ise senin lehine değildir.’’ (Ebu Davut/Nikah 44) Yine biliyoruz ki kendisi baldızı Hz. Esma’yı ince bir kıyafetle gördüğünde hemen yüzünü çevirmiş ve bulunduğu ortamı terk etmiş, daha sonra uygun bir zamanda Hz. Esma’ya içini gösteren ince kıyafetler giymemesinin daha uygun olduğunu anlatmıştır. Rabbimiz kadına da erkeğe de belli ölçülerde belli kimselere karşı tesettürü emretmiştir. Bizim dinimizin emrettiği tesettür kadını her türlü çirkin bakıştan korumayı hedefler. Müslüman kadının toplum içinde cinsel kimliği ile değil iffeti ile var olmasını ister. Kadın ve erkek ilişkisinin cinsiyet üzerinden değil, şahsiyet üzerinden gerçekleşmesi istenir. Tesettür inancımızın ve ona aidiyetimizin nişanesi Müslüman kadının görünen kimliğidir.
“Mümin kadınlara da söyle: Gözlerini bakılması yasak olandan çevirsinler, iffetlerini korusunlar. Süslerini, kendiliğinden görünen kısmı müstesna, açmasınlar. Başörtülerini yakalarının üzerine salsınlar. Süslerini kocaları veya babaları ve kayınpederleri veya oğulları veya kocalarının oğulları veya kardeşleri veya erkek kardeşlerinin oğulları veya kız kardeşlerinin oğulları veya Müslüman kadınları veya cariyeleri veya erkekliği kalmamış hizmetçiler ya da kadınların mahrem yerlerini henüz anlamayan çocuklardan başkasına göstermesinler. Gizledikleri süslerin bilinmesi için ayaklarını yere vurmasınlar. Ey inananlar! Saadete ermeniz için hepiniz tövbe ederek Allah'ın hükmüne dönün.” (Nur/31)
Figen Altındiş
